Η προσπάθειά τους για "ξέπλυμα" διευκολύνθηκε αφάνταστα από την παγκοσμιοποίηση, η οποία προώθησε την ελευθερία στην κίνηση κεφαλαίων και τον περιορισμό των εθνικών ελέγχων. Αυτό είναι το κλασικό κανάλι του "ξεπλύματος" που χρησιμοποιούν όσοι έχουν έσοδα από την παραοικονομία, τις μίζες, την εγκληματική δραστηριότητα και τη φοροδιαφυγή. Στις μέρες μας αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα των κυβερνήσεων των οικονομικά αναπτυγμένων χωρών - και ιδιαίτερα της χώρας μας, όπου η φοροδιαφυγή οργιάζει και απειλεί την κοινωνία. Φυσικά, στο πρόβλημα συμβάλλουν σε πολύ μεγάλο βαθμό και οι σύγχρονοι δρόμοι της οικονομίας που δημιούργησαν η αλματώδης ανάπτυξη της τεχνολογίας και ειδικότερα το ηλεκτρονικό εμπόριο.

Τον τελευταίο καιρό, στελέχη του ΟΟΣΑ προβληματίζονται έντονα για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν ώστε να αντιμετωπιστεί η φοροδιαφυγή που γίνεται με τις πωλήσεις μέσω του Ιντερνετ και αναζητούν μεθόδους που θα αποτρέψουν τη μετατροπή του Διαδικτύου σε νέο φορολογικό παράδεισο. Στη χώρα μας, όσον αφορά τα παραπάνω θέματα, δυστυχώς, βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν. Εχουμε βαλτώσει στην αναζήτηση τρόπων πάταξης της κλασικής φοροδιαφυγής. Και δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, αφού το πολιτικό σύστημα είναι ανίκανο να συγκροτήσει υπηρεσίες, να οργανώσει σχέδια και να εκπαιδεύσει το προσωπικό. H μεγάλη καθυστέρηση μάλιστα έχει ως αποτέλεσμα να κακοφορμίσει η πληγή και, ως εκ τούτου, οι συνήθως καχύποπτοι από τους πολίτες αρχίζουν να σκέφτονται μήπως η καθυστέρηση δεν οφείλεται στην ανικανότητα που απαντάται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα, αλλά αποτελεί συνειδητή επιλογή ορισμένων κύκλων.

Από την άλλη μεριά, στον ιδιωτικό τομέα, η πλειονότητα των συγχρόνων επιχειρήσεων (ιδιαίτερα οι μεγάλου και μεσαίου μεγέθους επιχειρηματικές μονάδες) καταβάλλουν ιδιαίτερες προσπάθειες προβολής του θετικού κλίματος από το οποίο διέπονται και εντός του οποίου λειτουργούν, τουλάχιστον σε επίπεδο διοικήσως και ανωτέρων στελεχών. Παρ' όλα αυτά όμως, οι διοικήσεις τους δεν πρέπει να παραβλέπουν και τη σκοτεινή πλευρά της ανθρώπινης φύσης, όπως ακριβώς την περιέγραψε ο Νίκος Τσιφόρος. Παρακάτω, προσπαθούμε να ρίξουμε λίγο περισσότερο φως στη "σκοτεινή πλευρά του φεγγαριού" των επιχειρήσεων, θέμα με αυξημένο ειδικό βάρος στις μέρες μας -και- λόγω της συμπλήρωσης επτά συναπτών χρόνων (and counting...) από την αρχή της κρίσης. Σύμφωνα με τη σύγχρονη βιβλιογραφία, με τον όρο "έγκλημα λευκού κολάρου" (white collar crime) αποκαλούμε τα εγκλήματα στον χώρο των επιχειρήσεων, κυρίως από υψηλόβαθμα στελέχη. Τα συγκεκριμένα εγκλήματα έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια περιουσιακών στοιχείων των εταιρειών, την αναξιοπιστία των χρηματοοικονομικών πληροφοριών που δημοσιοποιούν, την απώλεια της εμπιστοσύνης μεταξύ των εταίρων τους και της εμπιστοσύνης των επενδυτών, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να οδηγήσουν ακόμη και στην κατάρρευσή τους.

Πόσο εύκολο όμως είναι να αποκαλυφθεί μια απάτη; Εμπειρικά υπολογίζεται ότι μόλις το 20% των ατασθαλειών αποκαλύπτεται. To 40% των περιπτώσεων αφορούν απάτες οι οποίες ανιχνεύονται από τις εταιρείες, χωρίς ωστόσο να κοινοποιούνται σε τρίτους. Οι υπόλοιπες περιπτώσεις περιλαμβάνουν περιστατικά στα οποία οι δράστες δεν λογοδοτούν για τις πράξεις τους, διότι κανένας δεν είναι σε θέση να γνωρίζει επακριβώς τι πραγματικά έκαναν. Φυσικό επακόλουθο είναι να αναρωτηθεί κάποιος για τους λόγους που λαμβάνει χώρα αυτό το φαινόμενο. Πρόσφατες έρευνες αποκαλύπτουν ότι σχεδόν το 90% του συνόλου των εταιρικών απατών διαπράττεται είτε αποκλειστικά από εργαζομένους στις εταιρείες αυτές, είτε με τη συμμετοχή τους. Η ανίχνευση τέτοιων περιπτώσεων καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη, όταν ο δράστης "κουκουλώνει" τα στοιχεία των πράξεών του και τεχνηέντως καλύπτει τα ίχνη του ή λειτουργεί ως μέλος μιας οργανωμένης ομάδας. Στις περιπτώσεις των ομάδων μάλιστα, η απάτη αποκαλύπτεται μόνο ύστερα από κάποιο ολίσθημα, όταν για παράδειγμα κάποιο μέλος κληθεί εκτάκτως να αντικαταστήσει κάποιο άλλο μέλος σε εργασίες που δεν γνωρίζει επαρκώς ή όταν εκδηλωθούν διαφωνίες ανάμεσα στα μέλη της ομάδας.

Aραγε το μόνο που απομένει είναι να τηρούν οι εταιρείες στάση αναμονής και να περιμένουν παθητικά να αποκαλυφθούν οι απάτες οι οποίες διενεργούνται από έμπιστους υπαλλήλους ή συνεργάτες τους; Σίγουρα όχι. Με δεδομένο ότι είναι επιθυμητό να επιτευχθεί μια ενεργητική προσέγγιση για την πρόληψη της απάτης, πρώτα απ' όλα η κάθε εταιρεία οφείλει να διαγνώσει τις αδυναμίες της, δηλαδή που και πως μπορεί να προκύψει μια απάτη στο ευρύτερο πλαίσιο του οργανισμού και της λειτουργίας του. Επιπλέον, πρέπει να διαπιστώσει πόσο πιθανό είναι να πέσει θύμα απάτης κατά τη διάρκεια των συναλλαγών της με τρίτους, ή πως θα μπορούσε κάποιος να υπεξαιρέσει ένα χρηματικό ποσό χωρίς να γίνει αντιληπτός. Στη συνέχεια, θεωρείται απαραίτητο να γνωρίζει τις περιπτώσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ενδείξεις απάτης - όλα εκείνα τα "μικρά" χαρακτηριστικά σημάδια, τα οποία συνήθως περνούν απαρατήρητα, ώσπου να διαπιστωθούν οι απώλειες για την επιχείρηση. Συχνά λάθη στις λογιστικές εγγραφές και πολλές υπερωρίες, για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αποτελέσουν ενδείξεις -κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις- ότι κάτι δεν πάει καλά μέσα στην επιχείρηση.

Συμπερασματικά, κάθε εταιρεία οφείλει να λαμβάνει τα κατάλληλα (τα ενδεδειγμένα κατά περίπτωση) μέτρα για τη μείωση του κινδύνου απάτης. Πρέπει δηλαδή να αναλύει διαρκώς το περιβάλλον στο οποίο δραστηριοποιείται, ελέγχοντας αν έχουν προκύψει νέα δεδομένα για την εμφάνιση ατασθαλειών και απατών τις οποίες δεν έχει ακόμη εξετάσει. Ακόμη πιό απλές μορφές δραστηριοποίησης είναι η εκπαίδευση των υπαλλήλων στα σύγχρονα τεχνάσματα, καθώς και ο τόνος που δίνουν τα ανώτερα στελέχη της εταιρείας σε αυτού του είδους τα νοσηρά φαινόμενα. Θα ήταν φυσικά περιττό να τονίσουμε την καθοριστική σημασία του ρόλου της διοίκησης γενικά, καθώς και της διεύθυνσης ή του τμήματος εσωτερικού ελέγχου (Internal Audit Department/Division) της επιχειρήσεως ειδικότερα -διεύθυνση που οι μεγάλες επιχειρήσεις συνήθως διαθέτουν, αλλά, δυστυχώς, όχι πάντα και οι μικρότερου μεγέθους επιχειρηματικές μονάδες- για τον επιτυχή σχεδιασμό καθώς και την αποτελεσματική εφαρμογή όλων των σχετικών διαδικασιών.

Ακολουθήστε το reporter.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο reporter.gr